“Những người Bồ Đào Nha tiên phong trong lĩnh vực Việt ngữ học”

Những giáo sĩ sang Việt Nam truyền giáo phần lớn đều là người Bồ Đào Nha, sau một thời gian ở Việt Nam họ đã làm được bộ tự vị Bồ Đào Nha – An Nam và tự vị An Nam - Bồ Đào Nha. Sau này, Alexandre de Rhodes - một cha cố người Pháp là nhà bác học rất giỏi về khoa ngôn ngữ đã tới Việt Nam học tiếng Việt và truyền giáo bằng tiếng Việt. Cùng với nhiều giáo sĩ Châu Âu khác, Alexandre de Rhodes đã Latinh hoá tiếng Việt. Roland Jacques cho rằng người Việt Nam ngày càng quan tâm nghiên cứu về nguồn gốc chữ Quốc ngữ cũng như về nguồn gốc những người đã đóng góp xây dựng lên nó. Trong số họ, công bằng mà nói, có một người được tôn vinh đặc biệt, đó là Alexandre de Rhodes.

Roland Jacques không phủ nhận sự kiện quan trọng đã đi vào lịch sử này. Những kết quả do sự dày công nghiên cứu của ông đã giúp chúng ta có thái độ công bằng hơn khi cho rằng, chính một số học giả Bồ Đào Nha mới là những người đi tiên phong trong cuộc mở đường cho việc Latinh hoá tiếng Việt. Trước hết với mục đích truyền giáo, các cha cố  phương Tây đã tìm ra một phương tiện tuyệt vời: chế tác ra một công cụ văn tự mà chúng ta quen gọi là chữ Quốc ngữ. Dù các nhà nghiên cứu có nhắc tới tên các cha cố người Bồ Đào Nha như là Gaspar do Amaral và António Barbosa, nhưng đáng tiếc, một nhân vật quan trọng, có vai trò quyết định tới công trình sáng tạo của Alexandre de Rhodes sau này, lại chưa hề được nhắc đến, đó là Francisco de Pina - một học giả người Bồ Đào Nha.

“Những người Bồ Đào Nha tiên phong trong lĩnh vực Việt ngữ học” được chia làm 2 quyển. Quyển 1: Những nhà tiên phong người Bồ Đào Nha (gồm 2 phần, phần thứ nhất: Các văn bản viết tay; phần thứ hai: Các nguyên lí và phương pháp của Fran). Quyển 2: Một tác phẩm tiên phong của ngôn ngữ học Việt Nam đó là: Manudutio ad linguam tunckinensem - bản dịch tiếng Việt; và 3 phụ lục (Toàn văn bức thư của Francisco de Pina; Manuductio ad linguam tunckinensem - lần in có xem lại; Phân tích ngữ âm tiếng Việt trong Previs declaratio của Alexandre de Rhodes và Zrong Manuductio ad linguam Tunckinensem).

Cuốn sách sẽ là nguồn tư liệu phong phú cho những người quan tâm tìm hiểu lĩnh vực Việt ngữ học, xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.   

                                       Nguyễn Thu Hà