Cuốn sách là tập hợp gồm 15 bài viết của tác giả từ năm 1998 đến nay. Đây là những tiểu luận tập trung vào một chủ đề nên tạo được tính hệ thống cho cuốn sách. Nội dung gồm những bài viết về một số vấn đề lý luận văn học cơ bản đồng thời có ý nghĩa thời sự trong giai đoạn hiện nay: bản chất và ý nghĩa của văn học, mối quan hệ giữa văn hóa - văn học, tự do tư tưởng và tự do sáng tác... Tiếp đó là những suy nghĩ về vai trò, nhiệm vụ của lý luận và phê bình văn học; về yêu cầu đặt ra cho người làm công tác lý luận – phê bình trên bình diện xã hội và trong phạm vi nghề nghiệp.
Công trình có tính nhất quán về nội dung là vì các luận điểm được xây dựng và triển khai trên một nền tảng chung: tinh thần dân chủ và ý thức trách nhiệm cao của tác giả đối với việc xây dựng một nền lý luận - phê bình tiên tiến, hiện đại và một nền văn học có phẩm chất dân tộc và giá trị nhân văn sâu sắc. Tác giả đề cao truyền thống đồng thời với việc cổ vũ sự cách tân trong văn học; đòi hỏi tính chuyên nghiệp của người làm lý luận - phê bình đồng thời với việc tôn trọng sự tiếp nhận của bạn đọc; khẳng định sức sống của lý luận mácxít đồng thời kêu gọi học tập, tiếp thu lý luận và phương pháp luận hiện đại...
Cuốn sách gắn liền với giai đoạn mà sự đổi mới văn học trải qua những cuộc tranh luận sôi nổi, thúc đẩy quá trình tìm tòi suy nghĩ của các nhà lý luận - phê bình cũng như người sáng tác. Có thể nói “Lý luận - phê bình văn học: Thực trạng và khuynh hướng” là một cuốn sách có giá trị thực tiễn, phục vụ thiết thực cho sự nghiệp xây dựng và phát triển văn học hiện nay. Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc !
Nguyễn Vũ
(Theo vienvanhoc.org.vn)